آنتی اکسیدان چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

نقش آنتی اکسیدان در بدن

بسیاری از واکنش های شیمیایی که در داخل سلول های بدن شما رخ می دهند، باعث تشکیل ترکیبات جانبی به نام رادیکال های آزاد میشوند. رادیکال های آزاد نقش مهمی در بدن شما دارند. برخی از آنها توسط سیستم ایمنی برای حمله به ویروس ها یا باکتری ها استفاده می شوند. با این حال، اگر رادیکال های آزاد در بدن شما انباشته شوند، می توانند باعث “استرس اکسیداتیو” شوند. این می تواند به سلول ها آسیب برساند و بر سلامت شما تأثیر بگذارد. استرس اکسیداتیو در قسمت های مختلف بدن موجب آسیب های زیر میشود:

• چشم: باعث آب مروارید و دژنراسیون ماکولا می شود.
• قلب: باعث فشار خون بالا و نارسایی قلبی می شود.
• مغز: باعث بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون می شود.
• مفاصل: باعث آرتریت می شود.
• ریه: باعث آسم و برونشیت مزمن می شود.
• کلیه ها: باعث نارسایی کلیه می شود.

آنتی اکسیدان ها قادرند با خنثی کردن این رادیکال های آزاد از اثرات منفی آن ها جلوگیری کنند. اما بازهم مهم است که از چیزهایی که می توانند به بدن شما آسیب برسانند اجتناب کنید، مانند: سیگار کشیدن، مصرف الکل، فست فود و …

انواع Antioxidant:

1. آنتی اکسیدان های محلول در آب که عملکرد خود را در مایع داخل و خارج سلول ها انجام می دهند.
2. آنتی اکسیدان های محلول در چربی که عمدتاً در غشای سلولی عمل می کنند.

قویترین آنتی اکسیدان های طبیعی در چه منابع غذایی یافت میشود؟

• بهترین منابع آنتی اکسیدانی میوه ها و سبزیجات و همچنین محصولات به دست آمده از گیاهان هستند.
• سیب، کلم بروکلی، کلم، اسفناج، بادمجان و حبوبات مانند لوبیا قرمز
• ویتامین C در مرکبات، گوجه فرنگی و سبزیجات سبز وجود دارد.
• ویتامین E در روغن های گیاهی، غلات، گوشت، تخم مرغ و میوه ها یافت می شود.
• انواع توت ها، تمشک، زغال اخته
• چای سبز، چای سیاه
• قهوه
• شکلات تلخ
• محصولات گوشتی و ماهی نیز حاوی آنتی اکسیدان هستند، اما به میزان کمتری از میوه ها و سبزیجات
• زردچوبه
• روغن زیتون
• بتاکاروتن
• لیکوپن عمدتاً در گوجه فرنگی و میوه ها و سبزیجات نارنجی یا قرمز رنگ یافت می شود.
• امگا 3 بیشتر در غذاهای دریایی یافت می شود.
• فلاونوئیدها در چای سبز، میوه ها، کاکائو (شکلات)، سویا و سبزیجات یافت می شوند.
• سلنیوم در آجیل، سبزیجات، غذاهای دریایی و گوشت یافت می شود.
• لوتئین و زآگزانتین بیشتر در سبزیجات سبز رنگ یافت می شوند.

عوارض مصرف مکمل ها و قرص های آنتی اکسیدان

همانطور که گفته شد، وجود آنتی اکسیدان در بدن یک امر ضروری است، چه از طریق منابع طبیعی مانند غذا تامین شود چه از طریق مصرف قرص و مکمل. اما به یاد داشته باشید که اصطلاح “هرچی بیشتر، بهتر” در این مورد به خصوص کاربردی ندارد. مصرف بیش از حد آنتی اکسیدان میتواند عوارضی را برای شما در پی داشته باشد، از غیر قابل کنترل شدن استرس اکسیداتیو تا بروز مرگ در افراد. به همین دلیل یکی از مواردی که پزشکان تغذیه بر آن اتفاق نظر دارند، عدم مصرف مکمل‌ های آنتی‌ اکسیدانی با دوز بالاست.

هم چنین امکان بروز تداخل بین قرص های آنتی اکسیدانی با برخی داروها وجود دارد. بنابراین از مصرف بدون مشورت با پزشک خودداری کنید. به عنوان مثال، مصرف دوزهای بالای بتاکاروتن موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری شده و دوزهای بالای ویتامین E خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد.

جمع بندی:

آنتی اکسیدان ها توانایی حذف رادیکال های آزاد در بدن انسان را دارند و به همین دلیل پیشنهاد شده که در وعده های غذایی افرادی که درگیر بیماری های قلبی عروقی، سرطان و دیابت نوع 2 هستند، استفاده شود. فعالیت آنتی اکسیدان ها و مکانیسم عملیاتی آنها توسط ویژگی های ساختاری مولکول های درگیر، سیستمی که در آن حضور دارند و همچنین شرایط پردازش و ذخیره سازی و … تعیین می شود. کار اصلی آنها محافظت از بدن و خنثی کردن اثرات نامطلوب استرس اکسیداتیو است.

بسیاری از آنتی اکسیدان های طبیعی منشاء گیاهی دارند و به کلاس ترکیبات فنلی و پلی فنلی و همچنین کاروتنوئیدها و ویتامین های آنتی اکسیدان تعلق دارند. در حالی که تحقیقات زیادی بر روی منابع طبیعی آنتی اکسیدان ها انجام شده است، اما استفاده گسترده از آنها منع شده است. در این مطلب به نقش Antioxidant در بدن، منابع طبیعی و عوارض مصرف بیش از حد آن به طور کامل پرداخته شد.